Strona przechowuje informacje w plikach cookies. Mo�esz okre�li� zasady przechowywania i dost�pu w ustawieniach przegl�darki. Informacja X

Technika estradowa

Technika estradowa jest poj�ciem obejmuj�cym zagadnienia zwi�zane z zastosowaniem sprz�tu elektronicznego oraz mechanicznego przy obs�udze event�w.

Mo�emy spotka� dwa okre�lenia zwrotu ”technika estradowa”. Jedno definiuje nam j� jako sprz�t i obs�uga zwi�zane z konstrukcjami, elementami no�nymi, zadaszeniami, pod�ogami, podestami, scenami, trybunami oraz wspomagaj�cym to osprz�tem typu pasy, napinacze, wyci�garki (r�czne, elektryczne), sterownikami do ich obs�ugi itd. Druga definicja rozszerza si� do ca�o�ci techniki stosowanej przy realizacji imprezy, a wi�c zwi�zanej z d�wi�kiem, �wiat�em, multimediami oraz zasilaniem. Zaliczaj� si� do nich sprz�t nag�o�nieniowy wraz z ze wszystkimi wsp�pracuj�cymi urz�dzeniami, o�wietlenie sceniczne, multimedia, a co za tym idzie rzutniki, ekrany LED, bezszwowe, miksery video oraz systemy dystrybucji pr�du takie jak agregaty, przy��cza, rozdzielnie, kable (tzw. pion-y) itd.
W dzisiejszych czasach wiele z tych element�w posiada r�wnie� dedykowane oprogramowania do sterowania lub projektowania systemu. Oczywi�cie do obs�ugi zar�wno na etapie planowania jak i p�niejszego wykonania niezb�dna jest wykwalifikowana ekipa techniczna.

Nag�o�nienie

Poj�cie dotyczy bardzo szerokiego zakresu materia�u i nie da si� go w pe�ni przedstawi� w kilku zdaniach. Jest �ci�le zwi�zane z prac� z d�wi�kiem zar�wno w postaci sygna�u elektrycznego jak i w postaci fali akustycznej (zaburze� o�rodka). W zale�no�ci o sytuacji mo�na je podzieli� na dwie grupy. Jedna to obr�bka i wzmocnienie wcze�niej zapisanych sygna��w, druga to zebranie d�wi�k�w, przetworzenie na posta� elektryczn� i tak jak poprzednio obr�bka oraz wzmocnienie. W pierwszym i drugim przypadku obr�bka mo�e wygl�da� podobnie je�li materia� zapisany zosta� na "sucho" - nie poddany korekcji, procesorom dynamiki, miksowi i masteringowi. W drugim przypadku zanim zabierzemy si� za jego obr�bk� musimy go przetworzy� za pomoc� mikrofon�w.
Jest to kolejny bardzo obszerny temat jednak w skr�cie - nale�y dobra� mikrofony do panuj�cych warunk�w, ustawi� tak aby zbiera�y mo�liwie najmniej niepo��danych sygna��w i przetwarza�y interesuj�cy nas d�wi�k do jak najwy�szej jako�ci. Mikrofony najpro�ciej podzieli� mo�na ze wzgl�du na budow� oraz ze wzgl�du na charakterystyk� kierunkow�. Oczywi�cie s� tak�e inne kryteria takie jak charakterystyka cz�stotliwo�ciowa, maksymalne ci�nienie akustyczne, spos�b monta�u, przesy�u sygna�u itd.
Obr�bka sygna�u w du�ym skr�cie dotyczy ustalenia jego poziomu, poddania korekcji, dzia�ania procesor�w dynamiki, do�o�enia efekt�w, zmiksowania, a nast�pnie odpowiedniego przystosowania przed wzmocnieniem pr�dowym np. podzia� na pasma.
W celu ustalenia poziomu stosujemy tzw. przedwzmacniacze (preamps).
Do korekcji cz�stotliwo�ciowej u�ywamy korektor�w (equalizer). Podzieli� mo�emy je na graficzne, parametryczne, a tak�e paragraficzne i dynamiczne.
Procesory dynamiki to g��wnie kompresory (compressor) i ekspandery (expander) oraz ich odmiany i po��czenia, takie jak limitery, bramki szum�w (gate), kompandery (compander, po��czenie kompresora i ekspandera), de-essery (po��czenie kompresora i eq.). Stosujemy je g��wnie do zmiany dynamiki utworu i pozbycia si� lub zmniejszenia poziomu niechcianych sygna��w.
Procesory efekt�w u�ywamy w celu dodania przestrzeni i zasymulowania pewnych warunk�w akustycznych.
Do sumowania sygna��w u�ywa si� mikser�w audio. Wyst�puje wiele ich odmian, podzieli� je mo�na ze wzgl�du na zastosowanie (estradowe, studyjne, deejay-skie), ze wzgl�du na dost�pne funkcje m.in. ilo�� szyn (grupy, auxy, stereo, mono itd) i ze wzgl�du na spos�b obr�bki sygna�u - cyfrowe oraz analogowe.
Je�li chodzi o podzia� pasma przed wzmocnieniem to s�u�� do tego zwrotnice aktywne tzw. crossover-y lub bardziej zaawansowane - procesory g�o�nikowe. Mo�emy je podzieli� ze wzgl�du na dost�pna ilo�� pasm oraz dost�pna ilo�� regulowanych parametr�w.
Wszystkie wymienione wcze�niej urz�dzenia pocz�wszy od przedwzmacniaczy wyst�puj� jako samodzielnie, zewn�trzne lub wbudowane w inny sprz�t np. w miksery. Urz�dzenia te, poza preampami, mo�na r�wnie� spotka� w wersjach analogowych i cyfrowych. Aby pracowa� na sprz�cie cyfrowym musimy zamieni� sygna� analogowy, jaki otrzymujemy z mikrofonu (poprzez przedwzmacniacz) na sygna� cyfrowy - u�ywamy do tego przetwornik�w A/D. Przed wzmacniaczem mocy lub przed stopniami mocy wewn�trz wzmacniacza nale�y go z powrotem zamieni� do postaci analogowej, s�u�� do tego przetworniki D/A. Jedne i drugie r�wnie� mog� by� zewn�trznymi urz�dzeniami lub wbudowanymi w sprz�t.
Do tego momentu wzmocnienie sygna�u dotyczy�o g��wnie napi�cia. Dalej nast�puje tak�e wzmocnienie pr�dowe, tak aby odpowiednio wysterowa� g�o�niki (zespo�y g�o�nikowe). W tym celu stosuje si� wzmacniacze mocy (amplifier). Podzieli� je mo�na ze wzgl�du na parametry (najbardziej podstawowe to moc, zniekszta�cenia, pasmo przenoszenia i minimalna impedancja z jak� pracuje, inne to dynamika, sprawno��, damping factor itd) i ze wzgl�du na klas� (najpopularniejsze to A, AB, H, D i inne).
Ostatnim elementem s� kolumny (zestawy g�o�nikowe) lub zespo�y kolumn (np. grono, linia, zesp� szerokopasmowy).
Poj�cie zespo��w kolumn dotyczy wsp�pracy kolumn (minimum dw�ch) w celu uzyskania po��danych w�a�ciwo�ci fal akustycznych. Kolumna zazwyczaj zbudowana jest z przynajmniej dw�ch g�o�nik�w, je�li chodzi o szerokopasmowe lub �redniowysokotonowe. Je�li s� to kolumny pasmowe (np. subwoofer) to konstrukcja mo�e mie� jeden g�o�nik.
W przypadku kiedy podzia� pasma nie zosta� dokonany przed wzmocnieniem, a mamy do czynienia z g�o�nikami pracuj�cymi w r�nych zakresach, stosowane s� zwrotnice pasywne - zbudowane w oparciu o elementy RLC. Rozwi�zane to nie daje tak precyzyjnych mo�liwo�ci dobrania parametr�w zwrotnicy jak w przypadku urz�dze� aktywnych.
Po przetworzeniu sygna�u zostaje jeszcze sprawa ukierunkowania i sp�jno�ci fali oraz interferencji pomi�dzy g�o�nikami. Wst�pnie rozwi�zuje to producent systemu (tuby, falowody, stosowne konstrukcje, zalecane presety), a p�niej na etapie monta�u ekipa techniczna poprzez odpowiednie ustawienie i rozmieszczenie kolumn oraz za pomoc� procesor�w (podzia� pasma, korekcja, op�nienie, polaryzacja, poziomy).

O�wietlenie

Jest elementem zwi�zanym z realizacj� wi�kszo�ci imprez, pocz�wszy od pod�wietlenia pojedynczej osoby, przedmiotu lub miejsca a sko�czywszy na du�ych scenach, teatrach czy obiektach. Poza prostymi reflektorami (kt�re mog� by� zasilane za pomoc� dimmera) stosuje si� inteligentne urz�dzeniach sterowanych sygna�em cyfrowym (DMX512, Art-Net, ILDA - lasery). Sporadycznie jeszcze spotyka si� sterowanie analogowe (0 - 10V), jednak jest to stary standard wychodz�cy z u�ycia.
Je�li chodzi o �r�d�a �wiat�a s� to zwyk�e lampy �arowe, wy�adowcze, a w ostatnich latach bardzo popularne sta�y si� diody LED. S� one najbardziej energooszcz�dnych �r�d�em �wiat�a, co za tym idzie dzi�ki swej sprawno�ci wydzielaj� niewiele ciep�a. Post�p technologiczny sprawi�, �e s� coraz mocniejsze, maj� coraz d�u�sz� �ywotno�� i staj� si� coraz ta�sze.
Oddzielna grup� stanowi� lasery. Nie stosuje ich si� to o�wietlania, a do wytworzenia efekt�w. Podobnie jak z diodami tutaj post�p technologiczny tak�e spowodowa� spadek cen, wyd�u�enie �ywotno�ci i zwi�kszenie mocy. Pocz�tkowo spotyka�o si�
g��wnie lasery �wiec�ce w kolorze czerwonym, p�niej zielonym, a dzi�ki ich zsumowaniu ��te, nast�pnie pojawi�y si� niebieskie. Zacz�to je aplikowa� do ruchomych urz�dze� oraz ukierunkowywa� za pomoc� bardzo szybkich, ruchomych zwierciade�. Do sterowania powsta� standard ILDA. Prostsze wersje steruje si� - jak pozosta�e o�wietlenie - sygna�em DMX512, a najprostsze, amatorskie poruszaj� si� automatycznie w spos�b zaprogramowany, losowo albo sterowane sygna�em d�wi�kowym.
DMX512 udost�pnia jak sama nazwa wskazuje 512 kana��w, ka�dy po 256 stan�w. Je�li zachodzi potrzeba wi�kszej ilo�ci prowadzi si� kilka linii DMX. W zale�no�ci od rozwi�zania urz�dzenia ka�dy kana� mo�e odpowiada� za regulacje innego parametru (pan, tilt, colour, gobo, itd) lub na jednym kanale mo�e znajdowa� si� kilka z g�ry za�o�onych funkcji np. 0-50% dimmer, 51 - 98% strobo, 99-100% maksymalna rozja�nienie.
Powracaj�c do �r�de� �wiat�a poza umieszczeniem ich w zwyk�ych reflektorach typu PAR montowane s� tak�e w tzw. urz�dzeniach inteligentnych - ruchomych, takich jak skanery czy g�owice. W skanerach kierunek wi�zki �wiat�a wynikach z ruchomego zwierciad�a sterowanego silnikiem, najcz�ciej krokowym. W g�owicach lampa umieszczona jest w ruchomej cz�ci urz�dzenia, dzi�ki temu mo�emy wybra� jej kierunek �wiecenia w pionie i poziomie. Pomi�dzy lamp� a soczewk� znajduj� si� r�nego rodzaju przes�ony pozwalaj�ce na nadanie koloru, wzoru, jego obrotu, �ciemnienia, wybrania szeroko�ci k�ta �wiecenia i wiele innych.
Post�p w tej bran�y jest bardzo szybki i co chwila pojawiaj� si� nowe rozwi�zania oraz funkcjonalno�ci.
Oddzielna grup� urz�dze� stanowi o�wietlenie architektoniczne, odporne na warunki atmosferyczne.
Podobnie jak z zagadnieniem nag�o�nienia temat jest bardzo obszerny i zosta� tu przedstawiony w minimalnych stopniu.

Scena, zadaszenie oraz konstrukcje

Scena jest nieodzownym elementem wi�kszo�ci event�w. Powinna posiada� wierzchni� warstw� antyposlizgow�. Zasadniczo mo�na rozr�ni� dwa rodzaje scen. Jedne to kompletne podesty do kt�rych mocowane s� nogi lub s� one instalowane na konstrukcji typu Layher, drugi to blaty ze sklejki mocowane do stalowych element�w, tworz�cych podstaw� sceny.
Zadaszenie sceniczne - g��wnym jego zadaniem jest ochrona ludzi i sprz�tu przed warunkami atmosferycznymi oraz zapewnienie konstrukcji do podwieszenia urz�dze�. Powinno posiada� atesty wytrzyma�o�ci oraz trudnopalno�ci plandek lub siatek. Zazwyczaj sk�ada si� z kratownicy typu quadro-system, rzadziej tri-system oraz pokrycia g�rnego i os�on bocznych. Po bokach i z ty�u w wi�kszo�ci przypadk�w stosuje si� siatki nie przepuszczaj�ce deszczu, czasami plandeki. Wi�kszo�� tego typu konstrukcji budowane jest tak, aby dach i sprz�t by�y mocowane na dole, a nast�pnie za pomoc� wyci�garek podnoszone na pewn� wysoko��.
Same konstrukcje aluminiowe stawia si� najcz�ciej wewn�trz, w zasadzie jest ten sam system co przy zadaszeniach
estradowych tylko bez plandek i siatek. Wyst�puj� te� ma�e systemy targowe, kt�re nie posiadaj� wind i wyci�garek oraz maja mniejszy rozstaw rur w systemie.
Konstrukcje typu Layher, s�u�� jako elementy no�ne, najcz�ciej spotykane przy budowie wie� do podwieszania nag�o�nienia.

Zasilanie

Bez zasilania niemo�liwe by�oby zastosowanie nag�o�nienia, o�wietlenia ani innego sprz�tu elektrycznego, jest bardzo wa�nym elementem techniki estradowej. Z grubsza mo�na je podzieli� na dwa rodzaje: przy��cze do stacjonarnego �r�d�a pr�du lub do agregatu pr�dotw�rczego. Innym sposobem jest podzia� na: zasilanie tr�jfazowe i jednofazowe. Poza wyj�tkowymi sytuacjami (np. nagrzewnice) du�a wi�kszo�� sprz�tu estradowego zasilana jest jednofazowo. Co prawda spotyka si� dimmery ze z��czem tr�jfazowym jednak wewn�trz urz�dzenie pracuje jako trzy lub wi�cej urz�dze� jednofazowych. Niekt�re modele daj� mo�liwo�� prze��czenia ich pod jedn� faz�.
Ze wzgl�du na korzy�ci zazwyczaj na scen� i og�lnie imprez� doprowadza si� przy��cze tr�jfazowe. W rozdzielniach zostaje ono podzielone na wyj�cia jednofazowe. Nale�y d��y� do tego aby fazy by�y mniej wi�cej jednakowo obci��one. Rozdzielnie musza spe�nia� obowi�zuj�ce normy. Dobrze, je�li poza zabezpieczeniami nadpr�dowymi posiadaj� zabezpieczenia r�nicopr�dowe. Po rozdzieleniu faz zasilanie rozprowadzamy kablami jednofazowymi trzy�y�owymi (PE - ochrona, 0 - zero, L - faza).
Przewody zar�wno si�owe, jak i jednofazowe (przed�u�acze) powinny mie� przekr�j adekwatny do pobieranego pr�du oraz by� ca�kowicie sprawne - nieuszkodzona izolacja, �y�y, wtyk i gniazdo. Nale�y stosowa� z��cza hermetyczne i chroni� je przed dostaniem si� wody do ich wn�trz. Kable powinni�my w miar� mo�liwo�ci zabezpieczy� przed przypadkowym
uszkodzeniem.

Realizacja

Bazuje na wiedzy i do�wiadczeniu os�b wykorzystuj�cych dost�pne narz�dzia w postaci sprz�tu: d�wi�kowego, �wietlnego, mechanicznego, a tak�e jego monta�u i obs�udze zgodnie z przeznaczeniem.
Podstaw� jest umiej�tne rozdzielenie czynno�ci w�r�d ludzi oraz zapewnienie odpowiedniej ilo�ci czasu, co jak wiemy nie zawsze jest �atwe do osi�gni�cia. Nale�y unika� zb�dnego po�piechu i niepotrzebnych nerw�w, gdy� prowadzi to do nieporozumie�, przyczynia si� do pope�niania b��d�w i zani�a poziom us�ugi.